علت بالا آمدن آب و مسدود شدن جاده سقز بانه چه بود؟

مهندس حیدری مدیریت محترم هواشناسی استان کردستان
یک حادثه ,یک درس
حضور یک مدیر اجرایی در بامداد یا نصف شب در یک محل بحرانی دلیل مناسبی برای تلاشگری و مدیریت صحیح نیست.بلکه باید به فکر علاج واقعه قبل از وقوع باشد .
بارندگی های شنبه هفتم تا صبح سه شنبه دهم فروردین ماه در نیمه غربی استان غالبا بیشتر از صد میلیمتر بود اگر فرض کنیم که منطقه صد میلیمتر بارش پنجاه در پنجاه کیلومتر باشد مجموع روان آب ناشی از این بارندگی با یک حساب ساده حجمی برابر 250 میلیون متر مکعب میشود 50 میلیون بیشتر از ظرفیت سد سنندج و نیمه غربی استان کردستان بسیار بیشتر از 2500 کیلومتر مربع است یعنی حجم سیلاب های ناشی از بارندگیهای سه روزه هفتم تا دهم فروردین به فرض عدم تبخیر و نفوذ به زمین صدها میلیون متر مکعب بوده است توان تخریب روان آب های سیلابی خانمان براندازند و به قول مثل مشهوری که میگوید آب و آتش امان ندارند سیلاب های افسار گسیخته را هیج قدرتی نمیتواند مهار کند . امروزه مهمترین و کم هزینه ترین روش مدیریتی برای کاهش خسارات بلایای طبیعی ناشی از طغیان عوامل جوی مانند سیل و سرمازدگی و توفان باد و … استفاده موثر از پیش بینی هواشناسی این عوامل است باید گفت که طی بیست سال اخیر انقلابی در توانایی انسان برای پیش بینی هوا صورت گرفته است این دستاورد مشارکت دسته جمعی همه کشورهای دنیا و همه سازمانهای هواشناسی است که در قالب فعالیت های هماهنگ در چهاچوب سازمان جهانی هواشناسی انجام میگیرد . میلیاردها دلار هزینه انجام یک پیش بینی هواست هزاران ایستگاه زمینی و دریایی و ماهواره ای در حال اندازه گیری عوامل جوی در ژرفنای جو گسترده زمین هزینه های کلانی را لازم دارد هزینه مخابره انبوهه داده ها و هزینه پردازش داده ها نیز به این لیست اضافه میشود سرویس هواشناسی کشور ما هم بمثابه عضوی از یک کار هماهنگ جهانی از نتایج پردازش های جهانی منتفع میگردد اما انطباق اطلاعات منطقه ای بر شرایط محلی بر عهده هواشناسی استانها و مرکز پیش بینی سازمان هواشناسی است منظور از این بحث جلب توجه خواننده گرامی به ارزشمند بودن اطلاعات پیش بینی هواست اینکه بطور ساده هواشناسی اعلام میکند که بارش در یک ناحیه از صد میلیمتر فراتر میرود بخودی خود دارای صدها میلیون تومان ارزش مادی هم هست البته به شرطی که این یک سطر اطلاعات پیش بینی به یک تصمیم اجرایی و عملیاتی تبدیل شود
امروز سه شنبه دهم فروردین اینجانب در مسیر سقز به بانه به حادثه آبگرفتگی جاده بسیار پر ترافیک سقز – بانه از نزدیک دقیق شدم سد چراغ ویس در حال احداث است و هنوز آبگیری نشده است هر سد در حال احداثی برای خلاص شدن از آب رودخانه دارای یک تونل انحرافی است . تونل انحراف سد در دست احداث چراغ ویس خیلی ساده بوسیله درخت های بریده شده و در واقع اشغال های کارگاهی در شروع سیلاب بسته میشود و پس از آن طی مدت کوتاهی حجم عظیمی از آب پشت سد جمع میگردد که حتی مسئولین شهرستان های درگیر عملا قادر به تحلیل مشکل نبودند در حالیکه مسئولین کارگاه سد طبیعتا میدانستند که دسته گل را کجا به آب داده اند و یک سهل انگاری در عدم پاک کردن اطراف دریچه نسبتا تنگ تونل انحراف و جمع شدن تنه دهها درخت در اطراف دریچه سبب جمع شدن آب و آبگرفتگی و قطع جاده و سرگردان شدن صدها خودرو از مسافرین نوروزی در یک شب بارانی
درسی که از این حادثه باید گرفت آنست که اعلام یک پیش بینی صحیح به خودی خود کافی نمی باشد اگر مسئولین کارگاه سد مزبور به عامل بارش شدید حساس می بودند و فکر نمیکردند حالا تو این تعطیلات انشالله مشکلی پیش نخواهد آمد استان را در آستانه یک بحران جدی انسانی قرار نمی دادند آنهم برای مسافرین نوروزی که اعتماد کرده و به این استان قدم رنجه نموده اند . اینکه گفته میشود باید سواد تبدیل اطلاعات پیش بینی هوا را به تصمیم های اجرایی داشت یعنی مدیریت ریسک و الا حضور یک مدیر در ساعات بامداد یا نصف شب در یک محل بحرانی دلیل مناسبی برای تلاشگری و نیز مدیریت صحیح نیست .