هیوا مجیدی
۱۳۹۷-۰۵-۲۸
0
0
سەرنج بدەن: گەورەترین تایبەتمەندی من ئەوەیە ڕکابەریم لابرد، چونکە شیاوی کۆمەڵگەی کوردەواری نیە کە بۆ سککە، حوکمێک یا هەر خەڵاتیک لەیەکتر دڵگران بین. لە شارە جیاوازەکانەوە کە هونەرمەندان دێن، پێویستە وەک ئەندامانی یەک بنەماڵە حەز بە یەک‌گرتنەوەی یەک بکەن و ڕێز لەیەکتر بگرن، نەک ئەوەی کە ببنە ڕکابەر و ڕق‌و کینەیان لێک ببێت و لە ئاکامدا لێک دوور وەکەون.
لە ساڵی 1975ی زایینی لە کیشوەری ئەوروپا بابەتێک هاتە ئاراوە کە کۆمەڵگای ئەوکا
ت پێی گەیشت بەم شێوە بوو کە دەگوترا: “کەسێکی‌کەش بوونی هەیە” واتا جگە لە من کەسێکی‌کەش هەیە. مەبەست لە وروژاندنی ئەم دێڕە فەلسەفیە لەن
او کۆمەڵگەی ئەوکاتی ئەوروپا ئەوە بوو کە ئەبێ کەسی بەرانبەر ببیندرێت کە ئەویش بتبینێتەوە و دیانت پێدا بنێت؛ ڕۆحی ئەم وتە فەلسەفی و کلتوورە جێ‌کەوتووە ئاشتی‌و برایەتی، دیان‌بەخۆدا گرتن و سەرنج‌دان بە یەکترە.
ئەم بابەتە بووە دروشمێک لە سەرجەم فستیڤاڵە جیهانیەکان بەو مانای کە ئیدی کێبەرکێ‌و ڕکابەرێتی نەبێت، فستیڤاڵەکان کراونەتە دەرفەتێک بۆ ڕێزگرتن‌و چاوپێکەوتن‌و تازە کردنەوەی دیدار. لە ئێستادا هیچکام لە فستیڤاڵ‌و شانۆکان کە لە وڵاتانی جیهان بەڕێوە دەچێت بۆ ڕکابەری‌و کێبەرکێ نییە، تەنها لە وڵاتای ئێرانە کە ئێمە دەبینین فستیڤاڵەکان کراونەتە شوێنی کێبەرکێ‌و ڕکابەرێتی یەکتر.
من لە چەندین فستیڤاڵی وەک ئاوینیۆن، ئێدینبڕۆ، بێڕلین و لاریسا بەشداریم کردووە و هەرکەس بۆی گونجا بەشداری بکات دەبینرێت لەو فستیڤاڵە جیهانیانە بەبۆنەی بەشداری‌کردنتان لەوح و تەندیس دەدرێت کە گەورەترین دیاری بەشداری‌کردنە لەو مەراسمە کەچی بچووکترین کیبەرکێ بەدی ناکرێت. ئەمە یانی بەشداری‌کردن لەو فستیڤاڵە بە تەنها فەخر و شانازیە‌و هەر دیاریەکیش ببەخشرێت، بە مانای بەردنەوە لە ڕکابەرێتی نیە بەڵکوە وەک ڕێز لێنانە لە بەشداری‌کردنتان لە مەراسمەکە.
بەشداری کردنی هونەرمەندان لە فستیڤاڵەکان، دەبێتە دەرفەتێک بۆ چاوپێکەو
تن‌و بینینی تەکنیکی نوێ‌و بردنە سەرەوەی ئاستی چالاکیەکانە. هەروەها بۆ پەرەپێدانی تەکنینک و بۆ زانینی ئاستی ڕوانگە‌و بۆ ئەوی‌کە لە شعوری سیاسی‌و فەرهەنگی یەکتر ئاگادار وەبن، واتا نایان‌هەوێت کێبەرکێی یەکتر بکەن. بۆیە من پێم حەیف و خەسارە کە لە فستیڤاڵەکانی کۆمەڵگای کوردەواری‌دا ئەم ڕەوتە جوانە ناڕواتە پێش‌و دەبێت بکریتە شوێنی کێبەرکێ‌و پاشان لەسەر ئەوەی‌کە، لەم ڕەوتە هەڵەیا کە بوەتە باو، شارێک دەبێتە براوەی یەکەم و شارێکیش دەبێتە براوەی دووهەم پاشان دڵگرانی لێ بکەوێتەوە؛ لەبری ئەوەی‌کە برایەتیان بەهێز وەبێت دەبنە ڕکابەر کە ئەمە دژی نەفسی فەرهەنگیە.
لە پانزدەهەمین خولی فستیڤاڵی فەرهەنگی کوردی چەند بەرهەم بەشداریان کردووە و لە چ وڵاتانێکی‌دیکەوە بەشداریان کردووە؟
هێشتا سەرقاڵی وەرگرتنی بابەتەکانین، بڕیارمان ئەوەیە لانیکەم 12 بەرهەم هەڵبژێرین، لانیکەم چوار بەرهەم لە باکوور و باشوورەوە بەشداری بدەین. هەوڵ ئەدەین بتوانین بگەین بەم سازان و وتووێژ و چاوپێکەوتنە، لە حاڵ‌و ئەحواڵ، لە ئاستی هێز و توانای هونەری و تەکنیک ئاگادار وەبین‌و لێک نزیک و لەگەڵ یەک ئاشنا بین نەک ببینە ڕکابەر و دوشمنی یەکتر.
بەگشتی ئێوە چ پێناسەیەکتان بۆ شانۆ هەیە؟ وە چ زەینیەتێکتان لە شانۆی کوردی هەیە؟
شانۆ گەورەترین هێمای دیموکڕاسیە، چونکە لە بنەڕەت‌دا بنەما و ئەساسی شانۆنامە دیالۆ
گە. دیالۆگ یانی کەسێک کە دوشمنە لەگەڵ کەسێک کە دۆستە یەکتر بناسن‌و بیرو باوەڕی خۆیان بدرکێنن‌و بەرگری و داکۆکی لە خۆیان بکەن. بڕیار نیە بزانین لە سەرەتاوە کە ڕاستە‌و کێ ناڕاستە، لە ڕەهەند و پڕۆسە و لە کۆتایی‌دا ڕوون دەبێتەوە کێ ڕاستە و کێ ناڕاستە بۆیە پێویستە هەرکەسێک ئەو دەرفەتەی بۆ بڕەخسێت. ئەمە یەکێک لە گەورەترین دەرسەکانە کە شانۆ فێرمان دەکات، نیشانمان ئەدات هەرکەس شیاو بێت و توانایی هەبێت کاتی ئەوەی هەیە داکۆکی لەخۆی بکات.
کاریگەریی شانۆی کوردی لەسەر کۆمەڵگە چۆن دەبینن؟
ئەگەر لەناو شارەکانمان فەرهەنگ و هونەر نەبێت، هیچ جیاوازیەک لەنێوان شار و گوند نابێت چونکە مەزنترین ڕۆڵی شار جگە لە پیشە، هونەر و کلتوور و فەرهەنگە. ئەگەر هونەر نەبێت شار و گوند جیاوازیان نامێنێت. شار دەبێت فەرهەنگ و هونەر بەرهەم بهێنێت؛ لەشارێکی وەک پاریس ڕۆژی 1000 فیلم بەنمایش دەردێت، شەوی 600شانۆ دێتە سەر سێن. شاری پاریس تەنها چراغانی‌و ڕێستورانت‌و بینا و کۆشک نییە، بەرهەم‌هێنەری فەرهەنگ و هونەرە و بەوەش ناسراوە. ئەرکێکی گەورە کە لەسەر شانمانە ئەوەیە ئێمەش لەناو شارەکانمان فەر
هەنگ و کلتوور وهونەر بەرهەم بهێنین و نەهێڵین بۆشایی پێک بێت چونکە ئەگەر بۆشاییەک هەبێت، بە کەسێک‌و بە شتێکی‌کە پر دەبێتەوە.
دەبێت ئێمە لەڕێی هونەر، فیلم، وێنەکێشان، هەڵپەڕکێ، شانۆ و ڕۆمان‌و سەرجەم بواردەکاندا بۆشاییە فەرهەنگیەکان پڕ وەکەین‌و پێخۆری فکری‌و کلتووری بۆ کۆمەڵگا بەرهەم بهێنین؛ هەروەها دەبێ لێ‌گێڕانەوە بکەین لە پێناسەو مێژووی خۆمان‌و بنووسینەوە چونکە من کە لێ‌گێڕانەوە لە خۆم دەکەم، لێ‌گێڕانەوەیەکی ڕاستەقینە لەخۆم دەکەم و کەسێک کە دوشمنمانە لێ‌گێڕانەوە لەخۆی دەکات. ئەگەر ئێمە لێ‌گێڕانەوە لەخۆمان نەکەین، دێین لەسەر دەقەکانی دوشمنەکەمان لێ‌گێڕانەوە لەخۆمان دەکەین و پێناسەو ناسنامەی خۆمان لەدەست ئەدەین بۆیە پێویستە کلتوور و هونەر و فەرهەنگ بەرهەم بهێنین و ئەمەش گەورەترین ئەرکێکە کە لەسەر شانی هونەرمەندەکانمانە کە دەبێت فەرهەنگ و هونەر بەرهەم بهێنن.
پێگەی شانۆی کوردی لە چ ئاستێک‌دایە ؟
لەئێستادا باشە، ئێستاکە لەشاری سەقز چەندین چالاکی وەک شانۆی شەهروەند، شانۆی سەر شەقام و شانۆی کوردی‌مان هەیە و لە شارەکانی‌دیکەش هەر بەو شێوە چالکیەکانی بواری شانۆ خەریکە گەشە دەسێنێت و شاری سەقز پێشکەوتنی باشی بەخۆیەوە بینیوە. ئێمە بەهۆی هەبوونی هەڵپەڕکێ و مۆسیقا و هەموو ئەم پەیکەرانەوە لەناو شاردا نیشانمان ئەدات کە ئێمە دەزانین بەرهەم‌هێنانی فەرهەنگ‌و هونەر مانای چیە و چۆنە. بەرهەم‌هێنانی فەرهەنگ و کلتوور و هونەر تایبەتمەندی شارە، گوند فەرهەنگ‌و هونەری تێدا نییە، ئایینی تێدایە. لە گوندەکان هەرساڵ لە ڕۆژێکدا ئایینێک هاوشێوەی ساڵانی ڕابردوو دووپات دەکرێتەوە، هێندێک داهێنان، پێک‌هێنان، لێکۆڵینەوە، ڕوانگەی نوێ و شڕۆڤەی تێدا نییە، ئەو بابەتە ئەرکی شارە بۆیە پێویستە شار لەم بوارەدا بەهێز وەبێت.
وەک پێشنیاری کۆتایی بۆ شارۆمەندان، شانۆکاران و هونەرمەندان چ سەرنجێکتان هەیە؟
تا ئەوشوێنەی توانایان هەیە کار و ڕاهێنانی فەرهەنگی هونەری بکەن. دەمهەوێ لەڕوانگەی کۆمەڵ‌ناسیەوە کۆمەڵگەی ]نمایشی[تان بۆ وڕوون وەکەم کە زۆر گرنگە و یەکێک لە تایبەتمەندیەکانی کۆمەڵگای فەرهەنگی-مەدەنیە: لە کۆمەڵگەکاندا چەندین چین بوونیان هەیە، لەبری ئەوەی‌کە چینەکان بکەونە گیان یەکتر و ناکۆکیەکان بکەنە سەرچاوەی دابڕان، دەتوان ناکۆکی‌و گرژیەکان بخەنە سەر سێنی شانۆ؛ بۆ نموونە هەر چینێک پاڵەوانێک دیاری دەکات‌و پاڵەوانەکان کە هێمای گرژی و ئاڵۆزیەکانن لەناو شانۆکەدا پێکەوە شەڕ دەکەن. بەو شێوە
گرژیەکان لەناو کۆمەڵگاوە گوازراوەتەوە بۆسەر شانۆ یانی لە نۆرمێکی ئەمڕۆیی‌دا چینە زیرەکەکان ناکۆکیەکانیان لە دنیای شانۆ و هونەردا ڕەنگدانەوە پێ ئەدەن. بەم شێوە ناکۆکیەکانمان بەشانۆ دەردەبڕین و ]نمایشی[ دەکەینەوە، هەروەها ناکۆکیەکانمان لەسەر سێنی شانۆ چارەسەر دەکەین و لە ژیانی خۆاماندا ناچینەوە بەگژ یەکتردا کە ئەوە یەکێک بوو لە گەورەترین تایبەتهمەندیەکانی کۆمەڵگەی فەرهەنگی-مەدەنی.
اولین دیدگاه را شما بنویسید